– H. Lalruatfela
Lawngtlai
Ringtute hian kan nun hi nitinin kan inbihchian zêl a ṭul hle. Hosea’n “In nun hi fimkhur pui hle teh u” a ti a. Ringtute hian kan nun hi kan fimkhur pui ṭhin chiah lo deuh chu a ni. Sual leh a hnathawhin nitinin min hual vêl a, mite hriat lohva thilṭha lo han tih mai tur lah tam tak a awm. Lal Isua a lo kal dâwn tih kum 2000 ral ta aṭang khân an sawi tawh. Mahse a lo kal mai si lo. Hei vâng hian kan thlâ a muang a, kan ringtu nun kawng pawh kan inthlahdah nasa mai. Kan kawngte pawh kan chhût peih mang lo. Mahse, kan Pathian hi tlai ngai lo Pathian a ni tih erawhchu kan hriat a ṭha hle a ni.
Thih thlenga rinawmte hi kan peih lo êm êm. Thih thleng han tih hi rei kan ti hlê mai. Hei vâng hian kan tisuala, kan rinawm peih lova, kan thlâ a muang a, thi mai tûrah kan inngai lo. Mahse, mitthi inah kan han kal a, “Mami/Mama, heti mai tur hi anih kan ring lo asin maw le” tih hi mitthi chhûngte ṭahhla a ni. Pathian tâna kan rinawm tûr chhûng hi a rei lo. Vawiinah pawh, naktukah pawh a ni thei. Chuvang chuan nitin rinawm taka kan nun kan hman a ngai tihna a ni.
Pathian hnaih inti hle chung hian Pathian zia hrefiah miah loh a awm theih. Kohhran Upa leh rawngbâwltu, Kohhran program tina tel, inkhâwm hmaih ngai lo, pulpit tlâng chu a choka ang maia bel. Thusawi tlawr ṭha em em, hlasakho apianga Halleluia, Amen pe thei te, Lal Isua hnaiha inngâite hian Lal Isua hi kan lo hre fiah lo fo mai. Kalvari tlânga Lal Isua an khenbeh khân a veilam leh dinglamah misual an khengbet ve ve a, a veilama mi chu Dumaka a ni. Lal Isua leh Dumaka an khenbehna inkâr kha feet 10 pawh a ni . Dumaka khan Lal Isua kha a hnaih hlê mai. Mahse, Dumaka khan Lal Isua kha tunge anih tih a hre fiah zo tlat lo. A la mawhchhiat zui a nih kha. Keini pawh hian Pathian hi hnaih hlê angah kan innngâi hlê. Mahse, Lal Isua mizia leh nihphung hi kan lo hre fiah mang hauh lo a nih chu. Pathian hnaih inti hlê chung hian Pathian hre fiah zo si lo hian rawng hi thlamuang takin kan lo bâwl reng ang tih a hlauhawm hlê a ni. A hnuaia kan tarlan aṭang hian Pathian hnaih mi rêng i ni em tih leh Pathian hi i hre fiah tâwk em tih inbihchiang ṭhin ang u.
1. Inngaihtlawmna: Lal Isua kha he khawvêla a lo kal khân inngaihtlâwmnain bul a rawn ṭan a. Hei hi Lal Isua rawngbâwl ṭanna hmanrua pawh a ni. Lal Isua khân a thiltihtheihna a hre chiang hlê a, chapo leh inchhuang takin rawngbâwl ta se la, nang leh kei hi chhamdamin kan awm . Pathian rawngbâwlna atâna hmanraw ṭangkai ber leh mite hneh thei ber chu inngaihtlâwmna hi a ni tlat mai. He nun hi rawngbâwltuin a tlâkchham chuan a rawngbâwlnain rah ṭha a chhuah thei ngai . Kan rawngbâwlna kawng hrang hrangah hian kan inngaihtlâwm theih ṭhin loh avang hian pâwl chhûngah, ṭhian inkârah, rawngbâwlpuite inkârah buaina leh innghirnghona a chhuak duh fo ṭhin. Mosia’n thlalêra Israel mite a hruai lâi khan a mite khân an chhuahchhâl fova. An dem a, tihhlum hial an tum ṭhin a ni. Mahse, Mosia chuan chu amah an tihna chu engtinmah a chhâng lo. Inngaitlâwm takin Pathian hnathawh a nghâk mai. Hei vâng hian Pathianin Mosia chu ‘Lei chunga mi inngaitlâwm ber’ a ti hial rêng a ni. Tunlai kan rawngbâwl dânah hi chuan Krista mizia inngaihtlâwmna hmuh tur a tlêm hle.
2. Hmangaihna: Lal Isua’n vân khua leh tui a chhuah san a, nang leh kei min tlanna chhan chu Hmangaihna vâng a ni. Hmangaihna avângin mî deusawh a hlawh a, hmangaihna avângin sawi chhiat a tuar a, hmangaihna avângin vuak a tuar a, hmangaihna avângin a thi a ni. He nun hi Lal Isua’n a mite chu nei tûrin min duh a ni. Mahse, tunlai kan rawngbâwl dânah hi chuan hmangaihna tih hi chu kan hlat hlê lawi si. Hmangaihna avânga nun chân chu sawiloh mi chhumchhia/mi retheite ṭanpui tûr pawhin kan chak tâwk lo. Ṭhenawm khawvêngte pawh hmangaih thei lo hian Lal Isua hmangaihna thu te hi kan sawi châmchi ṭhin. Pathian thu hi chu theory ni lovin, a taka chêtchhuahna (practical) a ni tlat zâwk. Pathian thuin ‘Nangmah i inhmangaih angin i vêngte hmangaih rawh’ min ti a. Hei phei hi chu hlat vang vang tak kan ni. Kan chan ang tur ṭhenawmte chan tîr ve kan phal lo reng reng. Hmangaihna nun kan neih loh chuan Lal Isua hi kan hre fiah tâwk lo tihna a ni.
3. Ngaihdamna: Mihringte thiam kan channa chhan chu Ngaihdamna hi a ni. Mihringin ngaihdamna nun a neih loh chuan ramsa ang lek a ni ang. A nihna takah chuan mihringte hi ngaihdam tlâk loh kan ni. Mahse, chu ngaihdam tlâk loh chu Lal Isua chuan min ngaidam thei tlat a ni. Mahse, mihringte hi chuan ngaihdamna hi kan tlachham tak meuh a ni. Mihringte hi chuan ngaihdam tur chin te hi kan duang a, ngaihdam theih tûr rîruangte kan siam bawk ṭhin. Ngaihdamna hi Kristian nun a nih tlat avângin ringtu intite chuan he nun hi kan nei ngei tur a ni.
A dinglama an khenbeh Tita erawh kha chuan Pathian a hre chiang tlat. Lei leh vân Lal ber, engkimtithei leh sualna nei lo a ni tih kha a hre chiang kher mai. Lal Isua ah lo chuan chawlhna a awm lova, nunna pawh ama tâ a ni tih a hrechiang a ni. Lal Isua hmaah chuan thiamthu sawi tur a nei lo. Pathian hnaihtu tak tak te chuan misual an nih zia an hre chiang ṭhin a ni. Tita khân a nunhlui a chhuikîr a, misual a nih zia te, a tlin loh zia te, misual ber thih dâna thih a phû zia te an hrefiah chiang hle. A ṭhianpa hnenah chuan, “Keini zawng misual kan ni, thi âwm reng kan ni, a ni zawngin thil a tisual ve lo” tiin a hrilh a ni. Keini zawng tling hi kan inti hmâ lutuk a, thiam leh thei hi kan inti hmâ lutuk a, midang hi kan hmu tling lo vek zâwk a. Lal Isua’n a duh chu mi, a sualna hria a, pawm ngam a, inngaitlâwm taka amah pantute hi a ni. Chutiang mi chu a ngaidam ṭhin a, a chawisâng bawk ṭhin. Lal Isua hriatchianna leh inngaihtlâwmna leh sual inpawm ngamna chuan Lal Isua ngêng a chhun a. Tlinglo tih inhre chunga Lal Isua hnêna thil dîl a, amah pan duhnaa ṭawngṭaina chu Lal Isua’n a chhâng lo phal lo. “Isu, i ram i thlen hunah min hre ve reng ang che aw” tih thu hi Lal Isua tân chuan thu mawi tak a ni. Inngaihtlâwmna, sual nih inhriatna leh tlinglo nih inhriatna ṭawngṭaina chu “Vawiinah ka hnenah Paradis-ah i awm ve ang” tih hi a ni.
Pathianin nakinah chuan a dinglam a mi leh a veilam a mite a thliar hrang dâwn a. A dinglam a mite chu Berâm te an ni a, a vei lam a mite chu Kêl tiin a sawi bawk. Rorêlna lo thlen hunah Lal Isua dinglamah nge veilamah kan awm dawn tih kan inchhût chian a ngai ta hle mai.