THO LEH NUN

— Pastor PL Thlenga, PhD
Professor
Spicer Adventist University, Pune.

Good Friday leh Easter Sunday pualin he sermon hi kan post leh ang e. Isua hi kan tâna thi tur chauha lo kal ani lova, kan entawn tura lokal ani bawk a ni. Hringnun a chan laia a nun kawng tinreng mai kha kan tan entawn tûr hlîr a lo ni. Amah anga Hnehna nun kan lo neih nân Isua nun aṭangin Thlarau lam nun kawng pali hi i lo bêl chiang dawn teh ang. Sei deuh mahse Pathian thu duh tak tak i nih chuan ṭawngṭaina nen ngun takin chhiar la, i hlâwkpui ve ngei ka beisei.

1. THLALÊR NUN
Isua khân baptisma a chan zawh khan a taka thlarau awmpuina a dawng a, chumi hnu chuan thlalêrah Setana thlêm tûrin hruai a ni. Engvangin nge Setana thlêm tûra hruai a nih kher? Isua kha fiah a ngai a ni. Pathian Fapa mah nise mihring te chhandam tûr hian a tling tak tak em fiah ve phawt a ngai a ni. Thlalêrah chuan Setana nen hmaichhanah an in bei ta a. Setana chuan mihring tena harsa kan tih ber ber thil pathum hmangin a thlêm ta a ni. Chung Setana hmanrua te chu ei leh in (Taksa chakna), Pathian rinhlelhna, leh khawvêl ropuina te an ni.

Kan pianthar a thlarau pâwlna pawh a taka kan dawn tawh hnuah hian thlalêr nun hi kan kal tlang ve a ngai a ni. Thlalêrah chuan tui a vânga, hnimhring leh thinghring te hmuh tûr an awm lova, ramro, tui awmlohna hmun a ni. Tun hmaa kan ei leh in ṭhin kan chaw te, tui ti taka kan lo ei ṭhin leh kan lo in ṭhin (Zu leh sa te) chu ei theih a ni tawh si lova. Mahse chûng te hmang ngei chuan thlêm kan ni ṭhin a ni. Isua pawh kan khawvêl chaw te chu a ei thei tawh lova, ni 40 leh zan 40 chaw ei lovin a awm a ni. Chutih lai tak chuan khawvêl tisa chaw te hmanga thlêm a ni. Thlalêr nunah hian khawvêl ropuina leh chawimawna te, nawmsakna te, kan duh tawh loh leh kan hnuchhawn tawh te ngei hmangin thlêm kan ni ṭhin. Tin, Pathian thu rinhlelh rum rumna leh kan piantharna rinhlelhna tein min thlêm ṭhin a. A tâwp ah chuan phunnawina leh vuina ruamah min hruailût ṭhin a ni.

Israel fate pawh khan tuipuisen an kân hnu khan thlalêrah tui leh chaw awm lohna ramah hruai an ni. Aigupta a an ei leh in ṭhin chaw leh tui kha a awm tawh lova, an phunchiara, Aigupta rama lêt leh mai an duh hial anih kha. Ni 10 vêl leka thlen theih Kanan ram chu an rihhlelhna leh phunnawina chuan kum 40 lai a thang tîr ta a ni. Thlalêr nun hi nunhlui leh hnuchhawn ram ngaih lêtna nun a ni. He thlalêr nunah hian rei châm palh a awl hle a. He nun hi paltlang zo lova thlalêra châm hlen hi an tam thei khawp mai. He ram hi piangthar tawh tisa mi, lungawih lohna leh phunchiarna ram leh khawvêlna ram a ni. Hnuchhawn rama kîr leh duh rum rumna nun a ni a. Kîr leh dâwna ngam tak tak si lo, hmalam pan tak tak thei bawk si lo nun a ni. Hetianga kan awm hian kan piantharna te rinhlelh leh rum rum a awl hle a ni. Mahse hei hi a tûr rêng a ni a. Hetianga i awm anih chuan i pianthar loh vâng ni lovin i pianthar tawh vâng a ni zâwk.

2. HUAN NUN
Isuan thlalêr nun a pelh hnuah a hun hman chhinchhiah tlâk deuh mai chu Gethsemane huan nun kha a ni. He huan nun hi chu a hma lâwka lo thleng tûr fiahna leh harsatna rapthlâk tak atâna inbuatsaihna, in lâkmukna hun a ni. A nuna la thleng ngai lo, thlen pawh thleng leh ngai tawh miah lo tur harsatna lo thleng tûr chu a lo hmachhawn theih nân Isua kha huanah khan a inbuatsaiha, a inhlân a ni. He huan nunah hi chuan Setana chu hmaichhanah hmuh theih leh khawih theihin a lo inlâr tawh lo. Hmuh theih loh chhûngril lama inbeihna a ni.

Hetiang chiah hian ringtu te pawh huan nunah chuan hmuh theih thil, ei leh in leh zu leh sa te, ruihtheih thil te leh zûk leh hmuam te chuan Setana hian min thlêm tawh lo. Pathian zârah kan lo hneh vek tawh avangin. Mi tam takin min hriatpui si loh, mi zawng zawng hnêna sawi chhuah ngam siloh harsatna lian tak tak chhûngrila inphûmru hmang te hian min bei tawh a. Isua pawhin zirtîrte hnênah pawh a sawi chhuah duh loh leh hriat pawh an hriatpui phâk loh harsatna lian takin huan nunah khân a tibuai a ni. Tichuan tuma hriatphâk leh hmuhphâk loh tûrah a zu kal hrang ta a, a ṭawngṭai ta anih kha. A ṭawngṭaina pawh a hul hak mai a. Chhânna reng reng awm lo ang maiin a rehin a reh vawng vawng mai a ni.

Thlalêr nunah kha chuan kan dîl duh phawt chuan min ṭanpui tûrin Pathianin a vântirhkoh te rawn tirh a inpeih reng a. Isua pawh thlalêrah kha chuan vântirhkoh ten an hruai a ni. Israel fate pawh thlalêrah khân tui awm lohna ah pawh an dîl chuan tui a pe mai a. Chaw awm lohna ah pawh an dîl chuan vahmim leh manna pawh Pathianin a pe mai a ni. Mahse huan nunah kha chuan a dîl pawhin chhânna awmlo ang maiin a reh tlawk tlawk tawh mai a ni. Huan nunah hi chuan kan ṭawngṭaina chhâng tûrin Pathian a hmanhmawh tawh lo. Thlalêr nunah chuan nausen pianghlim ang kan nih avângin naute anga châwm chawp ngai kan nih avângin kan dîl apiang chu rang takin a lo thleng mai ṭhin. Mahse huan nunah chuan puitling anga ngaih kan nih tawh avangin Pathian hi a hmanhmawh em em tawh lo.

Isua pawh huan nunah kha chuan a ṭawngṭai pawh kha a hul hle.. a ngai ngai bâk chham tûr pawh a hre tawh lo a ni. Pa Pathian pawh Setana pawh hmuh theihin an inlâr tawh lo ve ve a. Abrahaman a fapa Isaka a hlan dâwn ni ang kha a ni a. Abrahama khan khami ni khan Pathian aw hriat nawn leh a duh a, mahse rinnaa a dai chat chat hma kha chuan Pathian aw hriat nawn tûr a awm tawh lo. A fapa a hlan dâwna a chhun dâwn tak tak chiah khan Pathian aw a hre nawn leh chauh a ni. Chuvangin he huan nunah hi chuan rinna tak tak a kan kal a ngai tawh a. Hmuh theih leh khawih theihin Pathian a inlâr tawh lo. He huan nunah hi chuan kalsan nia inhriatna hian ringtute a ti buai ber a ni. Isua pawn Pain a kalsan ta niin a inhria a ni. Tunhma min lo pâwl tawhna te kha a rin theih loh. Isua pawh khan “Ka Pa he no hian min kal pel lul rawh se” tiin a ṭawngṭai hial a ni. Pa kalsan nih ai chuan a in tûr no khan kal pêl mai se a duh hial anih kha.

He huan nunah hnehna kan chan dan tûr ṭha ber chu, “Ka Pa I thu thu ni rawh se” ti a inhlan kha a ni. Ro chung chung pawhin, hul chung chung pawhin, hrethiam lo chung chung pawha auh hram hram leh ṭawngṭai hram hram ngaihna nun a ni. A ngai ngai pawh chham tluk tlukna nun a ni. Bible in a sawi miauva, zawlneiin a lo sawi miauva tia rinna a kal zêl nun a ni. Phûr êm avanga kal ni lovin, hlim êm avanga rawngbâwl ni lovin, Pathian thu a nih zâwk vanga phûr lo chung pawha tih zêl nun a ni. Abrahama te, Isua te khan an inhlan dâwn khan an phûr lo teh asin. An châk lo teh a sin. Mahse châk êm vang leh tui êm vanga tih lam ni lovin tui lo tak chung pawhin, hul tak chung pawhin Pathian thu anih miau avang zâwka tih hram hram hram nun a ni. He huan nunah hian hnehna kan chan chuan buaina lian zâwk lo thleng tûr lakah pawh hnnehna kan chang ngei ang.

3. KROSS NUN
Isua khân huan a chhuahsan hma hma in misual amah man tûr te chu huan kawngkhârah chuan an lo awm reng tawh a. Mahse huanah khan a lo inhlan fel tawh avangin, a lo inbuatsaih diam tawh avangin tlânchhiat a tum tawh lo. Huai takin a hmaa lo awm tûr tihduhdahna leh kross chu hmachhawn a tum ta a ni. Pathian thu ang zêla tawrh chu a thlang tawh a, tâl buai a tum lo. A zawr hnâp tawh a ni.

Kross nunah chuan Hosanna titu te kha khêng bet rawh ti tute an ni tawh a, ṭhianṭha ber ber te pawh hmêlma ah an chang vek tawh a ni. Huan nun i thlen tak tak chuan tun hmaa lawm em em ṭhintu te pawh i hmêlma ah an lo chang vek tawh ang a, i rawngbâwlpui te ngei pawh kha nangmah beitu te ah an ṭang zo vek ta emaw tih tûr a ni tawh ang. Isua pawh huanah kha chuan zirtîr ṭhenkhat ten an la awmpui a. Mahse kross a han put meuh kha chuan tuman kan hotupa a ni tia ṭan ngam tumah an awm tawh lo. A rin ber ber Petera ten an phatsan a, Juda chu a hêktu ah a ṭang anih kha.

Mahni mai ni tawh lovin mihring leh Pathian nêna a taka inbuanna nun a ni tawh a. Jakoba pawh Jabbok lui kamah khan ama pu Labana ngeiin hnunglam aṭangin a lo um a, a unaupa Esauva ngeiin a hmalam aṭangin ralthuam famkim nen beih a lo tum ve bawk a. Pathian nên ngei pawh an inbuan zankhua anih kha. Isua pawh kross ah an khenbeh meuh chuan a rawngbâwlpui te chu sawi loh, a pa ngei pawhin a kalsan a nih kha. Mahse huanah a lo inhlân vek tawh avângin eng anga nasa leh hrehawm pawh nise a bei lêt ve tawh lo. Ama lamah beih lêt tumna leh huatlêtna pawh a nei thei tawh lo. Mahni inkhawngaihna te thihsanin, huatna te thihsanin, misual te tân a ṭul chuan inhmanral vek a tum a ni.

Hei hi a ni kross nun chu. Miten eng ang pawhin min bei se, kam khat pawha chhân miah loh theih nun a ni. Pathian timualpho thei chi leh thudik tidal thei chi anih loh chuan mahni hamṭhatna leh nawmsakna atân ṭawngkam khat mah Isua khân a seng duh tawh lo. Berâmno a hmul mêttu hmaah a ngawi reng angin a kâ a âng lo. A dik tak chuan Isua khan a thiamthu sawi duh nise sawi tûr a ngah lutuk ang. Tin, a duh chuan a ṭawngkam khat lekah pawh amah beitu te kha a tihlum vek thei a, a duh chuan vântirhkoh te pawh a ko thla thei a ni. Mahse ama lam reng reng kha chu a thi zo vek a ni.

Khatia ama lam a thih zawh vek hnuah kha chuan a phurh zawh loh kross rit tak mai putpui tûrin mi pahnih an lo lang hlawl mai a ni. Chung mite chu Isuan hrehawmna nasa tak mai a tawrh lai leh kalsan ni a a inhriat laia thlamuantu te an lo ni ta a ni. Chung mite chu a kross putpuitu Simona, Kurini khua ami leh a ruala an khen beh ve pa, misual pa khat zâwk te kha an ni. Heng mi pahnih te hi milâr tak an ni lem lo. Mifel tak an nih pawh kan hre lo. Pakhat zâwk phei chu misual khenbeh tlâka an ngaih an khenbeh mêk a ni. Mahse Isua chau taka a awm laia thlamuantu leh a ritphurh chhâwktu te an ni.

Kross nun i thlen tak tak hun chuan i inlêng tûr te chu misual ṭawp tak tak an tih zu ngawl vei te, KS te, drugs ngawl vei an tih te hi an ni tawh ang. Zanlaiah te i kawngkhâr chu an rawn kik ang a. Hawh u, lo lut rawh u, nangni aiin ka fel chuang lo i ti ang a, chûng misual te ṭhian chu i lo ni tawh ang. Chûng misual Pathian ngâi ngawih ngawih te chuan i thlarâu chu an châwm ang a, an hnên aṭangin hahdamna i dawng ang a, nangmah tichaktu che an ni tawh ang.

4. THO LEH NUN
Tholeh nun chu hnehna nun a ni. Isua kross ah a thih lai kha chuan zirtîrte leh Isua nu Mari te pawh kha an beidawng hle a ni. Khawvêl chu thimna in a tuam a. Amah ringtute nunah pawh thim chhah tak mai chuan a tuam a, an beidawng hlê a ni. Setana leh a ho te lah chuan hnehna an chang emaw an lo ti a, hnehna hlado te an lo chham hman a ni. Mahse Isua ni thum tûka a thawh leh khân Setana leh a ho te chuan Isua an lo hnehloh zia kha an hre chhuak chauh a ni.

Ni thum tûkah khan Isua kha tuma tihnat theih tawh loh nunin a tho leh a. Mihring tisa chaw leh tui a ring tawh lova. A duhna apiangah a inlâr kual ta a. A tho leh lo ti a hmêlma ten dâwt thu an lo sawi zawng zawng te chu dâwt a nihzia a rawn tilang a. A hma lawka amah hmusit êm êm tu hmêlma te chu an zak ngawih ngawih a, an hlau bawk a, an va han tlâwm chiang tak em. A inlârna apiangah miten hlimna leh thlamuanna an chang zêl a. Thil tihtheihnain a tho leh a, a kalna apiangah thil tihtheihna a thleng zêl a ni.

He tho leh nun ngei hian Petera leh Johana ten rawng an han bâwl tak tak mai a, an ṭawngkam khat lekah miten damna an chang zêl a. An ṭawngkam chu sawi loh an hlim aṭang ringawt pawhin miten damna an chang. Paula pawhin he tholeh nun hian rawng a han bâwl tak tak mai a. A hrûkpuan lo dektu ringawt te pawhin damna an chang a, ramhuai pâi te pawh an lo dam zêl a ni. Isua tân engmah tih hreh an nei tawh lova, thih pawh an hlau lo. Huai takin rawng an bâwl a, an kalna apiangah ênna a thleng zêl a ni. Vân ro nei tûra khawvêl ro zawng zawng hralhtu angah an inngai a. Khawvêl nawmsakna leh hlimna te an hlimpui zo ve tawh lo. An thlahlel tawh bawk hek lova. Isua an zêl leh Isua hnêna thlaraubo hruai chu an chaw tui ber a lo ni tawh a, anmahni tân nung tawh lo in, Isuan a thihsaka te tân chuan an nun zawng zawng chu reserve awm miah lovin an hlân tawh a ni. Hei hi a ni Isuan ‘nun in neih nân, tam tak in neih nân lo kal ka ni’ a tih chu ni (Joh. 10:10).

Unau duh tak, han in chîk teh le. Khawilai nunah nge tunah khân i awm mêk? Thlalêr nunah hnuchhawn ram ngaiin i rûm mêk em ni? Nih loh leh huan nunah hul takin i awm mêk zâwk? Anih loh leh Kross nunah hnehna lam panin i pên mêk? He tholeh nun thleng tûr hian i awmna a la hla viau a ni thei e. Mahse beidawng suh. Tholeh nun nei tûr chuan hêng nun pathum te hi kal tlang a ngâi a. Thawhleh hmain kross a awm hmasa a, lallukhum khum tûr chuan hlîng lukhum khum hmasak a ngai a ni. Chak lo tak chung pawhin, hul chung chung pawhin, ro chung chung pawhin kal zêl ang u. Lalpa chakna ringin kan thleng ngei ang chû hnehna nun, tholeh nun chu. Lalpan malsawm vek che u rawh se.