KA LO RUIH ÊM VANG A LO NI

— Pastor PL Thlenga, PhD.
Professor
Spicer Adventist University, Pune.

Kan thupui han en mai pawh hian hetiang te pastor in han ziah chu ti pawh in lo awm mai thei. Ni e, Lalkima Zote hla “Ka lo ruih êm vang a lo ni” tih hi love song buru deuh emaw ka lo ti ṭhin a. Ngaihthlâk chu sawi loh min an ngaihthlâk pawh hian ka lo hau ṭhin a. Mahse ka han bêl chiang a, Pathian hla ang tluka ṭha, sual puanna hla dik tak a lo ni tlat mai. A châng tin mai hi ka han chîk a, a lo ṭha êm êm vek mai.

Châng khatna:
“Mapui kan inṭhen lai khan e, zu ka in lo ka tih kha, mahse khatihlai te pawh khan kan rui reng si a. Mapui luaithlinul chunga e, in rûn lam hâwng tûra pheilai ka han vâwr laite kha, ka lo ruih em vang a lo ni.”

Hei hi sual puanna dik tak a ni. Inngaitlâwm takin tûn hmaa a nupui a lo bum ṭhin dan te a puang a. Engkimah amah a in mawhpuh veka, midang mawhpuhna thinlung reng reng a nei lova, a va han Christian em ka ti a ni. Engkim mai kha ka lo ruih êm vang a lo ni a ti tawp mai a, a inchhîr ngawih ngawih niin a lang.

He lai châng hian thil pakhat min hriatchhuah tîr a. Zoram hmuntina chhandamna camping neia kan awm ṭhin lai khan vawi khat chu tlangval pakhat Aizawl Civil Hospital-a internal bleeding avanga thi chhâwnga let reng chuan Pu Thlenga min koh sak r’u, anin min ṭawngṭai se ka dam a ni ang a ti a. Tichuan ṭawngṭaisak tûr chuan ka han kal ta a. Chutah thei leh thei lova a sawi hmasak ber chu “Pu Thleng min ngaidam thei ang em? Rawngbâwla i hnung ka zui lai che pawh khan ka thil chîn ṭha lo ruihhlo hi kan bansan lo reng reng. I hriatlohin a rûkin ka ti ru reng a. Chuvangin Pathianin tunah hian min hrem a ni ang” tiin a sual zawng zawng chu a puang a. A inchhîrin a sim tak zet a ni. Tichuan keipawh chuan keia hnênah nilovin Pathian hnênah ngaihdam dîl rawh ka ti a. Mittui tla zawih zawiha Pathian hnênah ngaihdam a dîl hnu chuan a lu chuangah kut nghatin kei pawh chuan mittui tla zawih zawihin ka ṭawngṭaisak ve ta a. Chu tlangvala chu Pathian zârah alo dam chhuak leh a. Missionary in a kal ta nghe nghe a ni.

He Lalkima hla pawh hi chutiang deuh chu ni awm a ni. “Mapui kan inṭhen lai khan e, zu ka in lo ka tih kha, mahse khatihlai te pawh khan kan rui reng si a.” tia a han inpuang hi a ropui ngawt mai.

A thunawn:
A thunawn ngat phei hi chu misual ngaihdam dîlna ropui lutuk a ni. “Min ngaidam rawh Mapui, thiamna reng reng nei lo val hi” a inti tawp mai a. Thiam thu sawi tur reng reng neiin a inhre lo. Rilru hrehawm reng rengin ka siam che a. Zân mut chhîng thei lova i awm te kha ka lo ruih êm vang a lo ni a ti a. Mahni insawi thiam a tum reng reng lo. A nupui chu ni ila ngaihdam ngei ngei chi a niin ka hria. Hetiang hian nupa te hi ngaihdam indîl ṭhin ila, thiam zâwk nih inchuh lovin, thiamlo zâwk nih inchuh thei zâwk ila chuan kan buaina ṭhenkhat hi chu chin fel vek a ni ang maw le.

Châng hnihna:
Châng hnihnaah hian a tunhma nun a han chhui kîr a. A nupui a lo lêt leh hun chuan a nun a sim tawh ang tia a lo suangtuah ṭhin te kha engmah lo mai an chang ta tiin pawi a tih thu a sawi a. A inchhîr tak zet zet a nih hmel. Zu inmi ho hi an ruihlai phei chuan a tlângpuiin an chapo duh êm êm vek mai a. Mahse ani hi chu a chapo thei tawh rêng rêng lo. “Sawi sawi mahse ka nghei dawn chuang lo” tih nên chuan in persan tak a ni. A nunhlui liam ta kha siamṭhat theih leh ni se a ti ngawh ngawih a, a inchhîrin vân a tawng tak meuh meuh a ni.

Châng thumna:
Châng thumnaah hian a duhthusam a nupui kha lo haw leh se a nun zawng zawng sima hlim taka awm dun a châk zia a han sawi nawn leh a, mahse chu pawh chu duhthamsam satliah mai a ni zo ta a. Engkim mai kha a lo ruih êm vang a lo ni tiin a inhmuchhuak chiang hle a ni. Kan dinhmun a chhiat hlê tawh hi chuan han inhmuhchhuah mai hi a lo awl ve hrim hrim pawh a ni mahna. Engpawh chu nise rethei ve hle si chapo âr te pawh kan tam mai a. Chapo leh inngaihtlâwm hi retheih leh hausakah pawh a lo innghat lêm lo.

Châng lina:
Châng lina ngat phei hi chu zu ṭhat lohzia promote-na ṭha tak a ni a. Tûna kan sorkar lai phei chuan an duh ngawtin ka ring. Nupui fanaute nên pawha hlim taka min awmtîr thei lo tu, hringmi tân doral lian, nunrâwng chawlhtui ningzû hi engvanga lo in kher kher nge maw ka nih le. Chûnnu zua leh chînlai unau samang inṭhen tîrtu, lanu val nun her sual tîrtu, lu ti hai tu mai i lo ni tiin chawlhtui ningzu ṭhat lohna te thiam takin a sawi a. Pi Lalsangzuali phuah “Rawlthar Ṭang Fan Fan” tih hla aiin a nêp bîkna a awm chuang lo rêng rêng a ni.

A nupui hnênah chauh nilovin Pathian hnêna ngaihdam dîlna in han chhunzawm sela, Mapui tih aiah Lalpa te emaw tiin han siam rem phei ila chuan Pathian hla ṭha tak ni mai tur a ni. Chuvangin Lalkima Zote hla “Ka lo ruih êm vang a lo ni” tih hi misual inpuanna hla ṭha tak a ni tih tun khawhnuah hian ka hmuchhuak ve ta chauh a ni.

Love song kan tih ho hi a sakna hmunin a zir a, nilêng lênga kan thinlungah kan pai zui lem loh chuan a sualna em em hi a awmin ka hre lo. Rawngbâwlna ursun tak kan neih lai te anih lêm loh chuan vawi hnih khat han sak ve mai te hi a sualin ka hre lo. Mahse kan sak ngun emaw kan ngaihthlâk ngun viau erawh chuan kan thinlungah a lo châm ve reng mai ṭhin.

Vawi khat chu Champhai aṭanga Aizawl ka hawna kawngah kawng tluanin kan driver khan love song a play-a. Kan duh emaw duh lo emaw ngaihthlâk a ngai a. In ka thlen hnuah chuan ka han inbual tur chu “Min ti riang lul suh ṭha ainawni” ka tia ka sa chhuak ta phut mai a. Chu veleh ka ṭhiannu chuan, “E paa engtizia nge ni ta. I zinnaah hmuh ṭha i lo hmu ta mai em ni?” min ti fiam a. Vawiinah nilêngin kawngah an play a, ka inrin hmain ka lo sa chhuak phut mai alawm maw le ka ti a. Kan nui dûn ta a.

Pastor mah ni ila mihring ve tho kan nih avangin kan tlangval lai hla kan lo sak ṭhin te kha ngaih châng a awm ve ṭhin a. Sak chhuah châk châng te pawh a awm ve ṭhin a ni. Biak inah te mipui hmaah te anih lem loh chuan mahni inlum tapchhak zâwla love song lo sak rîk ve rût rût te hi keimahah chuan (Mihring kan inang vek lem lo ang a, kan thlarau chan dân pawh a inchen vek kher lo bawk ang a) Pathian zârah ka thlarau nun a khawih pawi pha lo khawp mai.